Wyszukaj w serwisie
Goniec.pl > Pieniądze

Pieniądze

Pieniądze – co to jest? Podstawowe informacje

Pieniądze w najprostszych słowach stanowią fizyczną reprezentację wartości, w znacznym stopniu ułatwiając handel. Rozwijając tę myśl, pieniądze są również jedną z tych instytucji cywilizacyjnych, które z biegiem stuleci przestały być jedynie środkiem wymiany, a stały się także formą organizacji całego życia gospodarczego i politycznego – z ich pomocą można bowiem nie tylko określać wartość dóbr i usług, lecz także gromadzić kapitał, mierzyć zobowiązania czy regulować stosunki społeczne. To fundament rynku i zarazem element kształtujący porządek, który pozwala funkcjonować państwom i jednostkom w ramach wspólnej logiki wymiany.

Współcześnie najczęściej mamy do czynienia z tzw. pieniądzem fiducjarnym – środkiem płatniczym, który nie ma żadnego oparcia w kruszcu czy towarze, a którego wartość opiera się na zaufaniu do instytucji emitujących. To szczególna umowa społeczna, gdzie bank centralny decyduje o podaży, a my – konsumenci – przyjmujemy i akceptujemy wartość wydrukowaną na banknocie lub zapisaną w systemie księgowym. Jest to system pełen wad, gdzie do podstawowych należy krytycznie wysoka podatność na inflację i możliwość manipulowania wartością pieniądza – zarówno przez rząd (wewnętrznie), jak i przez siły rozmaite z umocowaniem poza granicami kraju.

Jakie rodzaje pieniędzy wyróżniamy?

Najbardziej intuicyjny podział na różne rodzaje pieniędzy opiera się na rozróżnieniu pomiędzy gotówką a pieniądzem bezgotówkowym. Gotówka, naturalnie, obejmuje banknoty i monety, stanowiąc materialny znak wartości, który można przekazać z ręki do ręki – pieniądz bezgotówkowy natomiast obejmuje wszystko to, co zapisane jest w systemach księgowych banków, a więc salda kont, przelewy, weksle, czeki czy obligacje. W obu przypadkach mówimy jednak o tej samej funkcji – środku rozliczeń i płatności.

Inny podział pieniądza wynika z historii. Powszechne były pieniądze kruszcowe, które miały pokrycie w złocie czy srebrze, a ich wartość wynikała wprost z materiału, z którego zostały wykonane – z czasem zastąpił je pieniądz papierowy, łatwiejszy w obiegu, lecz oderwany od materialnego fundamentu. W XX wieku dominację przejął pieniądz fiducjarny – kreowany i kontrolowany przez państwa, oparty na deklaracji centralnego ośrodka, a nie na realne wartości kruszcu czy innego fundamentu.

Wreszcie, obok klasycznych form pieniądza, istnieją także formy pośrednie, jak bony, karty płatnicze czy inne instrumenty finansowe. Choć same w sobie nie stanowią pełnoprawnych pieniędzy, to funkcjonują w obiegu na tych samych zasadach – są akceptowane jako ekwiwalent wartości.

Nowoczesne pieniądze – pieniądz cyfrowy a kryptowaluty. Różnice

Na początku XXI wieku pieniądz wszedł w fazę przyspieszonej transformacji. Pojawiły się dwa kierunki – z jednej strony projekty banków centralnych, czyli tzw. waluty cyfrowe (CBDC), a z drugiej kryptowaluty oparte na technologii blockchain. Obie formy są wirtualne, lecz ich fundament jest odmienny. 

CBDC to w istocie pieniądz fiducjarny przeniesiony w świat cyfrowy – w pełni kontrolowany przez państwo, pozwalający nie tylko śledzić każdy wydatek, ale też w razie potrzeby blokować transakcje czy ograniczać środki. To narzędzie całkowitej centralizacji i głos totalitaryzmu przyszłości, które w praktyce staje się mechanizmem nadzoru i dyscyplinowania obywateli.

Kryptowaluty stanowią odwrotność tego modelu – są zdecentralizowane, odporne na manipulacje i inflację, a ich emisja podlega ścisłym regułom matematycznym, dzięki czemu gwarantują niezależność od arbitralnych decyzji polityków czy banków centralnych. W praktyce oznacza to większą wolność gospodarczą i ochronę przed systemowym nadużyciem. Nietrudno więc o wniosek, że gdy władza coraz śmielej odbiera nam wolność, to kryptowaluty jawią się jako przeciwwaga dla cyfrowej tyranii, oferując ludziom realną alternatywę wobec pieniądza emitowanego przez instytucje państwowe.

Pokaż więcej

Lotto
22.11.2025 18:13 Wygrał 17 mln zł w Lotto, ale nie dostał ani grosza. To nie jedyny taki przypadek

Lotto to gra pełna emocji i marzeń o wielkiej wygranej. Ale czy wiesz, że niektóre z milionowych nagród nigdy nie zostały odebrane? Tak – ogromne sumy po prostu… przepadły. Sprawdź, dlaczego tak się dzieje i co się dzieje z pieniędzmi, które nie trafiły do zwycięzców.

ceny prądu 2026
22.11.2025 08:12 Ceny prądu 2026. Niektóre opłaty w górę nawet o 50%

W decydującą fazę wkraczają ustalenia co do przyszłorocznych opłat za energię elektryczną. Już teraz wiadomo, że możemy szykować się na poważny wzrost niektórych opłat, które składają się na ostateczną cenę prądu.

Zbigniew Ziobro
21.11.2025 17:08 Prokuratura zabezpieczyła majątek Zbigniewa Ziobry

Prokuratura zabezpieczyła majątek Zbigniewa Ziobry – byłego ministra sprawiedliwości, który przebywa obecnie na Węgrzech i unika stawienia się przed polskim wymiarem sprawiedliwości. Śledczy obciążyli hipoteką jego nieruchomości oraz zajęli rachunki bankowe, lecz okazało się, że konta Ziobry były puste, a zabezpieczenie ma obecnie wymiar głównie formalny.

telefon
21.11.2025 16:54 Nowa funkcja w mObywatelu od 1 stycznia 2026

Już od 1 stycznia 2026 roku każdy Polak z aktywnym kontem w mObywatel będzie mógł jednym kliknięciem sprawdzić prognozowaną kwotę swojej przyszłej emerytury. Nowa funkcjonalność aplikacji połączy dane z ZUS oraz prywatnych programów oszczędnościowych — PPK, IKE, IKZE i innych, o ile operatorzy podpiszą stosowne porozumienia z Ministerstwem Cyfryzacji.

ludzie
20.11.2025 09:32 European Gaming Congress 2025. "System nie nadąża za rynkiem i oczekiwaniami graczy"

Podczas European Gaming Congress 2025 w Warszawie, w ramach panelu "Regulacje dla wzrostu: nowe spojrzenie na ramy prawne dotyczące hazardu w Polsce", liderzy legalnego rynku zgodnie wskazali, że państwowy monopol na kasyna online nie chroni ani graczy, ani budżetu. Apelują o nowoczesny, licencyjny model regulacji wzorowany na rozwiązaniach europejskich.Eksperci podkreślali, że mimo siedmiu lat obowiązywania nowelizacji ustawy hazardowej, szara strefa w hazardzie online generuje ponad 65 miliardów złotych obrotu rocznie, przy czym aż 47 mld w kasynach online, co odpowiada niemal połowę całego rynku. To pieniądze, które zamiast trafiać do budżetu państwa i pracować w polskiej gospodarce, wypływają do zagranicznych podmiotów, często zarejestrowanych w rajach podatkowych, pozostających poza zasięgiem polskiego prawa i kontroli fiskalnej. Badania wskazują, że szara strefa gier hazardowych angażuje w ciągu roku 3,3 mln Polaków. 

karta płatnicza
20.11.2025 07:59 Urząd Skarbowy skontroluje karty płatnicze Polaków? Ministerstwo zabiera głos

Prawicowi politycy regularnie wracają w mediach społecznościowych do tematu rzekomych zmian, które miałyby wejść w życie w 2026 roku. Na ich mocy urzędy skarbowe miałyby monitorować wszystkie płatności kartą. Głos na ten temat zabrało Ministerstwo Finansów.

Pieniądze
19.11.2025 13:22 15. emerytura jeszcze w grudniu? ZUS wydał oświadczenie

Zbliżający się koniec roku to dla wielu emerytów czas planowania wydatków związanych ze Świętami Bożego Narodzenia. W tym kontekście, jak co roku, pojawia się temat zmian w harmonogramie wypłat świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Co więcej, w przestrzeni publicznej powraca dyskusja o rzekomej „15. emeryturze”, która miałaby trafić do części seniorów jeszcze w grudniu.

Fotowoltaika
19.11.2025 11:28 Masz fotowoltaikę w domu? Musisz wiedzieć, nadchodzą zmiany

Program dotacyjny „Mój Prąd” jest od lat filarem transformacji energetycznej w Polsce, wspierając tysiące gospodarstw domowych w inwestycjach w odnawialne źródła energii (OZE) i napędzając rynek fotowoltaiki. Kolejna, oczekiwana edycja jest w trakcie przygotowania przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Minister Paulina Hennig-Kloska zapowiedziała szerokie zmiany w tym zakresie.

Emerytka
18.11.2025 12:29 Schorowana seniorka przyłapana na kradzieży w sklepie. Reakcja policjantów mówi wszystko

W jednym z oświęcimskich marketów doszło do zdarzenia, które poruszyło lokalną społeczność i zyskało szerokie zainteresowanie w mediach. 65-letnia kobieta została przyłapana na próbie wyniesienia ze sklepu artykułów spożywczych o wartości kilkudziesięciu złotych. Jednak historia pani Basi nie była typową sprawą kradzieży.

Karol Nawrocki
18.11.2025 08:37 Karol Nawrocki ma potężny problem. Chodzi o tajemnicze prezenty, sprawa trafiła do sądu

Wokół Pałacu Prezydenckiego narasta napięcie. Sprawa tajemniczych paczek, które miały trafić do prezydenta Karola Nawrockiego oraz jego domowników, wciąż budzi emocje. Choć Kancelaria Prezydenta odmawia ujawnienia szczegółów, temat nie znika z debaty publicznej.

śmietniki
17.11.2025 15:10 Nadchodzi wielka kontrola śmietników. Polacy muszą mieć się na baczności

Od 1 stycznia 2026 roku mieszkańcy wielu gmin muszą przygotować się na zmiany w systemie odbioru odpadów. Niektóre z nich będą musieli dostarczać do PSZOK na własną rękę.

Taniec z Gwiazdami
17.11.2025 07:40 Zwycięzca „Tańca z gwiazdami” zaskoczył wszystkich. Nikt nie spodziewał się takiego gestu!

Finał 17. edycji „Tańca z Gwiazdami” przyniósł widzom nie tylko widowiskowe choreografie i prawdziwie wyrównaną rywalizację, lecz także moment, który na długo zostanie w pamięci fanów programu. Gdy emocje sięgały zenitu, na parkiecie wydarzyło się coś, czego nikt się nie spodziewał.

None
16.11.2025 12:21 ZUS zażądał zwrotu 17 tysięcy zł z 800 plus. Powód budzi kontrowersje

Program “Interwencja” przybliżył historię pani Barbary z Gliwic, od której ZUS zarządał zwrotu ok. 17 tysięcy złotych rzekomej nadpłaty z tytułu otrzymanego świadczenia w ramach programu 800 plus. Mimo to, zakład nadal przesyła jej pełną kwotę świadczenia na dzieci. 

Biedronka
14.11.2025 14:37 Biedronka oszalała. Produkt wart 299 zł teraz za 75 zł

Od czwartku 13 listopada Biedronka wprowadza nową falę promocji, które przyciągają uwagę zarówno miłośników sprzętu AGD, jak i fanów codziennych zakupów spożywczych. To jedna z największych listopadowych akcji w Biedronce, której nie warto przegapić. 

Tadeusz Rydzyk
14.11.2025 13:59 Tadeusz Rydzyk ma kłopoty, pozew już złożony. "Era nietykalności dobiegła końca"

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego stawia fundację Lux Veritatis w ogniu prawnym. Chodzi o sprawę Muzeum „Pamięć i Tożsamość” w Toruniu, które powstało we współpracy z o. Tadeuszem Rydzykiem.

Drzwi, mężczyzna
13.11.2025 13:18 Kontrolerzy pukają do drzwi Polaków. Sprawdzają jedną rzecz, za brak dokumentu nawet 50 tys. zł kary

W całej Polsce rusza fala kontroli, która może pogrążyć wiele osób. Choć temat wydaje się techniczny, dotyczy milionów właścicieli domów jednorodzinnych. Kontrolerzy pukają od domu i pilnie sprawdzają jedną rzecz. Brak jednego dokumentu może być naprawdę bardzo problematyczny. 

Marta Nawrocka
13.11.2025 09:38 Nie do wiary, jaką emeryturę dostaje Marta Nawrocka. Tyle "na rękę" co miesiąc wypłaca jej ZUS

Pierwsza dama Marta Nawrocka znów zaskakuje opinię publiczną. Choć ma dopiero 39 lat, już dołączyła do grona emerytów i może liczyć na całkiem pokaźne świadczenie. Jak to możliwe, że żona prezydenta Karola Nawrockiego przeszła na emeryturę tak wcześnie i otrzymuje dodatkowe pieniądze z budżetu państwa?

Sonda uliczna
12.11.2025 13:57 Mycie auta to nasz sport narodowy. Z produktami Ceramikker można myć auto 4 razy rzadziej

Polacy wydają rocznie astronomiczną kwotę 2,5 miliarda złotych na mycie swoich samochodów, co stawia nas w czołówce rankingu narodów, które najsumienniej dbają o czystość swoich pojazdów. Niestety, to obowiązek, który może budzić frustrację.Kolejki, zawodzący sprzęt i dodatkowe opłaty - to tylko niektóre z rzeczy, które irytują Polaków, którzy chcą jeździć czystymi autami. Podczas naszej sondy ulicznej rozmówcy ujawnili, co najbardziej im przeszkadza w myciu aut.

Sklep
12.11.2025 13:00 Nawet 100 tys. zł kary. Trzeba wiedzieć przed Wigilią

Wigilia Bożego Narodzenia w 2025 roku będzie wyjątkowa. Po raz pierwszy Polacy będą mogli spędzić ten dzień w pełni wolny od pracy. To długo wyczekiwana zmiana, która pozwoli w pełni skupić się na przygotowaniach do świątecznej kolacji i spotkaniach z bliskimi. Jednak Państwowa Inspekcja Pracy już ostrzega: złamanie zakazu pracy w Wigilię może srogo kosztować.

Lotto
12.11.2025 12:28 Dlaczego warto dać szczęściu szansę? Sekret wygranych w Lotto

Są takie chwile, kiedy wszystko układa się jak trzeba. Spotykasz właściwych ludzi, zdajesz egzamin, trafiasz na dobrą okazję i myślisz: to musiało być szczęście! A co, jeśli można by je zaprosić do swojego życia częściej? Właśnie o tym marzą gracze Lotto - o chwili, w której ich szczęśliwe liczby zamieniają się w spełnione marzenia.

liczniki prądu
10.11.2025 15:52 Zobaczył rachunek za prąd i zamarł. Tego się nie spodziewał

Mieszkania w starym budownictwie mają swoje wady. Sezon jesienno-zimowy boleśnie je obnaża. Nieocieplone ściany, nieszczelne okna, leciwe kaloryfery — to wszystko może wpływać na komfort termiczny mieszkańców, którzy robią, co mogą, by dogrzać swoje lokale. Niestety, skutkuje to niemałymi rachunkami.

Pieniądze
09.11.2025 10:11 Pilne wieści dla seniorów, ZUS właśnie to ujawnił. Chodzi o waloryzację emerytur. Tyle dostaną "na rękę"

Rok 2026 przyniesie seniorom w Polsce znaczące zmiany w wysokości emerytur i rent. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zapowiada rekordowe wydatki na wypłaty świadczeń, a prognozy waloryzacji wskazują na realny wzrost świadczeń.

Marta Nawrocka
06.11.2025 21:05 Marta Nawrocka ma 39 lat i już jest na emeryturze. Zaskakujące doniesienia

Marta Nawrocka, obecna pierwsza dama, zaskakuje – w wieku zaledwie 39 lat formalnie przeszła na emeryturę. Jak to możliwe? Wszystko dzięki szczególnym przepisom dla funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej. Nawrocka pobiera emeryturę mundurową, która różni się od zwykłych świadczeń wypłacanych przez ZUS.

Haker
06.11.2025 11:49 Znani muzycy mieli wysłać po nią odrzutowiec. Po dotarciu na lotnisko przeżyła dramat

To miała być niezwykła przygoda i spełnienie marzeń. Spotkanie ze światowymi gwiazdami muzyki, które rzekomo zaprzyjaźniły się z nią przez internet. Mieszkanka Elbląga uwierzyła, że po miesiącach rozmów z członkami znanego zespołu wreszcie nadszedł moment, by ich poznać. Na jaw wyszła jednak szokująca prawda o jednym z najbardziej nieprawdopodobnych oszustw ostatnich miesięcy.

sonda allegro
04.11.2025 17:33 Jesienny szał zakupów tylko z Allegro. Polacy zdradzają: Oto nasz Must-Have na Halloween

Platforma Allegro to niekwestionowane centrum zakupów, zaspokajające całe spektrum jesiennych potrzeb polskich konsumentów. Zapytani przez nas w sondzie ulicznej o to, co można kupić na Allegro, rozmówcy przyznają, że można tam znaleźć "wszystko co jest potrzebne".  

praca
04.11.2025 09:55 Feminatywy na rynku pracy

Stosowanie feminatywów na rynku pracy ma pomóc w walce z ciągle występującą nierównością płciową oraz stereotypami i podkreślić obecność kobiet w różnych profesjach. Sprawdź, jak prawidłowo je tworzyć i dlaczego mają one tak duże znaczenie.Feminatywami nazywa się żeńskie formy gramatyczne rzeczowników opisujące m.in. zawody.Tworzy się je poprzez dodanie do męskiej nazwy stanowiska odpowiedniego przyrostka, np. „-a” (uczony – uczona), „-ka” (programista – programistka) czy –„-yni” (wydawca – wydawczyni).Kandydatki, które widzą feminatyw w ogłoszeniu rekrutacyjnym, chętniej aplikują do danego przedsiębiorstwa.Aż 83% kobiet uważa, że feminatywy powinny być używane powszechnie tak jak męskie nazwy stanowisk oraz funkcji.

Dowód osobisty
02.11.2025 21:37 3,37 mln Polaków musi iść do urzędu. Ważny obowiązek, którego nie można uniknąć

Rok 2025 przynosi ważne zmiany dla milionów obywateli. Ponad 3,3 mln Polaków będzie musiało wymienić swoje dowody osobiste. Dla wielu osób obowiązek ten może być zaskoczeniem, a zaniedbanie wymiany dokumentu może wiązać się z nieprzyjemnymi konsekwencjami

Piwnica
02.11.2025 19:36 Szybko wyrzuć te przedmioty z piwnicy. Możesz zapłacić nawet 5 tys. zł mandatu

Piwnice w blokach od lat służą mieszkańcom jako małe magazyny – trafiają tam stare meble, ubrania, sprzęty, a czasem nawet rzeczy, o których dawno zapomnieliśmy. Wydaje się, że to idealne miejsce na wszystko, co nie mieści się w mieszkaniu. Nic bardziej mylnego. Niektóre przedmioty nie powinny się tam znajdować, a ich przechowywanie może skończyć się surową karą finansową.