MON proponuje "okres próbny" dla związków partnerskich

Resort obrony chce odroczenia uprawnień

W piśmie skierowanym do Ministerstwa Sprawiedliwości MON zaproponowało, aby uprawnienia przewidziane w ustawie zaczynały obowiązywać dopiero po roku od zawarcia umowy o wspólnym pożyciu. Chodzi m.in. o kwestie podatkowe, spadkowe, dostęp do informacji medycznej czy prawa związane z ubezpieczeniami społecznymi.

Mając na uwadze założenia projektodawcy w przedmiocie ukształtowania warunków zawarcia umowy o wspólnym pożyciu oraz jej rozwiązania, w szczególności nadania tej umowie większej elastyczności oraz autonomii stron, które z założenia mają ją odróżniać od małżeństwa, postuluje się rozważenie dokonania zmian w projekcie ustawy (...) w takim kierunku, aby osoby zawierające umowę o wspólnym pożyciu nabywały wszelkie uprawnienia wymienione w ustawach zmienianych ww. projektem po upływie roku od dnia jej zawarcia.” - czytamy w oficjalnym piśmie dostępnym na stronie Rządowego Cent.rum Legislacji

Resort argumentuje, że takie rozwiązanie pozwoliłoby wyraźniej oddzielić nową instytucję od małżeństwa. W uzasadnieniu wskazano, że małżeństwo jest związkiem, którego podstawową cechą jest trwałość, natomiast umowa o wspólnym pożyciu – w zamyśle projektodawców – ma mieć charakter bardziej elastyczny. Roczny okres oczekiwania miałby więc podkreślać tę różnicę.

Ostra reakcja organizacji społecznych

Propozycja spotkała się z natychmiastowym sprzeciwem organizacji działających na rzecz praw osób LGBTQ+. Stonewall Group, która jako jedna z pierwszych nagłośniła sprawę, określiła pomysł jako poniżający i oderwany od realiów życia społecznego. W jej ocenie wprowadzenie „okresu próbnego” oznaczałoby stworzenie dodatkowej bariery dla par, które od lat pozostają poza systemem ochrony prawnej.

Aktywiści podkreślają, że w Polsce żyją tysiące par jednopłciowych, które czekają na jakąkolwiek formę formalnego uznania swoich relacji. W ich opinii propozycja MON utrwalałaby nierówność, stawiając związki partnerskie w gorszej sytuacji niż małżeństwa, w których prawa i obowiązki powstają z chwilą zawarcia związku.

Krytycy zwracają również uwagę, że argument o „trwałości” jest problematyczny – wiele małżeństw kończy się rozwodem, podczas gdy liczne związki nieformalne funkcjonują stabilnie przez dziesięciolecia. W ich ocenie pomysł resortu obrony nie ma precedensu w europejskich systemach prawnych i może być postrzegany jako forma dyskryminacji.

Co dalej z projektem?

Na razie nie wiadomo, czy propozycja MON zostanie uwzględniona w dalszych pracach nad ustawą. Jest to jedna z wielu uwag zgłoszonych w ramach konsultacji, a ostateczny kształt projektu zależy od decyzji rządu oraz późniejszych prac parlamentarnych.

Sam projekt ustawy, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, już wcześniej budził mieszane reakcje. Dla części środowisk jest krokiem w dobrym kierunku, choć dalekim od pełnego równouprawnienia – ustawa nie wprowadza małżeństw jednopłciowych, a jedynie formę umowy cywilnoprawnej. Mimo to dla wielu par byłaby to pierwsza realna możliwość uregulowania wspólnego życia w świetle prawa.

Spór wokół propozycji „rocznego oczekiwania” pokazuje jednak, że temat związków partnerskich nadal wywołuje silne emocje i opór w części administracji państwowej. Nawet jeśli sugestia MON nie trafi do finalnej wersji ustawy, ujawnia ona głębsze napięcia ideologiczne i polityczne, które mogą sprawić, że droga do pełnej równości prawnej w Polsce pozostanie długa i pełna sporów.