Dlaczego piątek trzynastego jest pechowy? Skąd wziął się ten popularny przesąd?
Piątek trzynastego od lat traktowany jest jako szczególnie pechowy dzień. Prawda jest taka, że niczym nie różni się on każdej innej daty. Skąd zatem wzięło się przeświadczenie, że akurat wtedy grożą nam nieszczęścia?
Piątek trzynastego. Skąd wziął się popularny przesąd?
Wśród nas są osoby, które panicznie boją się piątku 13. Jest nawet określenie na ten lęk - friggatriskaidekafobia. Istnieje wiele przesądów związanych z piątkiem 13, ale warto wiedzieć, że tego dnia w historii wydarzyło się wiele, m.in. doszło do katastrof, pożaru, czy kataklizmu. Podobnie jak w przypadku spotkania z czarnym kotem czy stłuczenia lustra, piątek trzynastego ma przynosić pecha. W wielu hotelach nie ma pokojów z numerem trzynastym (czasem nawet trzynastego piętra!), a wielkie linie lotnicze pokroju Lufthansy nie mają trzynastego rzędu w swoich samolotach. Skąd wziął się ten przesąd i czy faktycznie jest się czego obawiać w piątek trzynastego?
Istnieją wiele teorii tłumaczących, dlaczego piątek trzynastego jest uważany za pechową datę. Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że na przestrzeni dziejów zarówno liczba 13, jak i piątek były uważane za pechowe. Połączenie tych dwóch czynników miało zwiastować szczególnie nieszczęśliwą datę - sytuacji nie poprawiał fakt, że piątek trzynastego wypada względnie rzadko. Piątek trzynastego w ciągu każdego roku przypada co najmniej 1 raz i maksymalnie 3 razy.
Niektórzy genezy przesądu upatrują z biblijną przypowieścią o ostatniej wieczerzy i ukrzyżowaniem Jezusa. Obraz Leonarda da Vinci „Ostatnia wieczerza” przedstawia 13 osób 13 dnia Wielkiego Czwartku, w noc poprzedzającą śmierć Jezusa. Uważa się, że liczba osób biorących udział w Ostatniej Wieczerzy stała się przyczyną powstania chrześcijańskiego przesądu, zgodnie z którym obecność 13 gości domu uważano za zły omen i zapowiedź śmierci.
Piątek z kolei miał być szczególnie nieszczęśliwym dniem, ponieważ to w piątek ukrzyżowano Jezusa, Ewa miała podać Adamowi jabłko z Drzewa Poznania, także w tym dniu Kain miał zabić swojego brata Abla. Połączenie tych dwóch pechowych czynników ma być szczególnie niebezpieczne.
Niektórzy szukają genezy przesądu w wydarzeniu, które miało miejsce w piątek 13. 1307 r., kiedy Filip IV dokonał aresztowania setki templariuszy, kłamliwie oskarżonych przez króla Francji Filipa IV m.in. o herezję, sodomię i bałwochwalstwo (w rzeczywistości był on u nich ogromnie zadłużony i chciał się pozbyć wierzycieli). Według tej hipotezy ostatni wielki mistrz zakonu, Jacques de Molay, tuż przed spłonięciem na stosie przeklął Filipa IV i papieża Klemensa V, a rok później obaj nie żyli.
Klub Trzynastu w piątek trzynastego
Pod koniec XIX w. pewien nowojorczyk, kapitan William Fowler, próbował odczarować piętno wokół liczby 13, a zwłaszcza niepisaną zasadę, według której przy stole nie może zasiąść 13 gości. W tym celu założył ekskluzywne stowarzyszenie o nazwie „Klub Trzynastu". Grupa ta jadała regularnie 13. dnia miesiąca w sali nr 13 w Knickerbocker Cottage, popularnej pijalni wód, której Fowler był właścicielem w latach 1863-1883. Zanim zasiedli do kolacji, członkowie przechodzili pod drabiną i transparentem z napisem „Morituri te Salutamus", co po łacinie oznacza „Ci z nas, którzy wkrótce umrą, pozdrawiają cię".
Szczególną pechowość „Piątku trzynastego” starannie pielęgnuje się w popkulturze
Niewykluczone, że przesąd przetrwał do dziś, ponieważ jest nadal rozpowszechniany.
Wystarczy przytoczyć powieść „Piątek trzynastego” napisaną przez Thomasa W. Lawsona w 1907 r. Książka opowiada historię pozbawionego skrupułów maklera, który wykorzystuje przesąd o piątku trzynastego, aby wywołać w tym dniu panikę na Wall Street. Jeszcze lepszym przykładem jest film, pt. „Piątek trzynastego” - amerykański slasher wyreżyserowany przez Seana S. Cunninghama w 1980 roku do scenariusza Victora Millera, który stał się jednym z najbardziej znanych filmów z gatunku, klasykiem wśród horrorów oraz zapoczątkował jedną z najdłuższych serii filmów w historii kina.
Piątek trzynastego. Przesąd przetrwał po dziś dzień, choć większość osób niespecjalnie się nim przejmuje
Wiele osób traktuje przesądy związane z piątkiem trzynastego z przymrużeniem oka. Zdarzają się jednak i tacy, którzy unikają tego dnia wychodzenia do pracy lub prowadzenia samochodu, obawiając się, że może stać się coś złego. Według Centrum Zarządzania Stresem i Instytut Fobii w Karolinie Północnej w każdy piątek trzynastego amerykańska gospodarka traci od 700 do 800 mln dolarów, ponieważ ludzie nie podróżują, nie kupują wartościowych przedmiotów lub nie prowadzą tego dnia interesów.
Przesąd utrwaliły również historyczne zdarzenia, do których doszło w piątek trzynastego. Oczywiście każdej dacie da się przypisać jakieś tragiczne wydarzenia, ale to właśnie ten dzień szczególnie działa na wyobraźnię:
13 września 1940 r. Pałac Buckingham został zbombardowany podczas II wojny światowej.
13 października 1972 r. lot 571 urugwajskich sił powietrznych rozbił się o lodowiec w Andach
13 stycznia 2012 r. miała miejsce katastrofa statku wycieczkowego Costa Concordia, w której zginęły 32 osoby.
Artykuły polecane przez redakcję Goniec.pl:
Rosyjskie służby ścigają byłego partnera rzekomej kochanki Putina. Grozi mu więzienie
Matura WOS 2022. Arkusze maturalne z lat ubiegłych, przekonaj się czy zdasz
Źródło: ofeminin.pl, se.pl, wikipedia.pl, goniec.pl
