Były minister PiS powiedział to o Karolu Nawrockim. Padły bardzo ostre słowa

Karol Nawrocki został prezydentem

Początek prezydentury Karola Nawrockiego, który objął urząd w sierpniu tego roku po burzliwej kampanii wyborczej i zwycięstwie nad Rafałem Trzaskowskim, nie należy do spokojnych. Choć od zaprzysiężenia minęło zaledwie kilka miesięcy, nowy lokator Pałacu Prezydenckiego musi mierzyć się z wyjątkowo zmasowaną krytyką. Płynie ona nie tylko ze strony obecnego rządu, ale również ze środowisk, które jeszcze niedawno kojarzone były z obozem Zjednoczonej Prawicy. Najnowsza odsłona tego konfliktu ma wymiar szczególny, ponieważ uderzenie wyprowadził Jacek Czaputowicz, profesor nauk społecznych i były minister spraw zagranicznych w rządzie Mateusza Morawieckiego.

Wybory z maja 2025 roku przyniosły Polsce głęboką polaryzację. Karol Nawrocki, startujący jako kandydat obywatelski z poparciem PiS, od początku zapowiadał prowadzenie "twardej i podmiotowej” polityki historycznej oraz zagranicznej. Właśnie ten kurs stał się przedmiotem gwałtownego ataku ze strony byłego szefa dyplomacji. Czaputowicz, znany z chłodnego, akademickiego realizmu, od dawna dystansował się od radykalnej retoryki, jednak jego ostatni wywiad dla Wirtualnej Polski przekroczył granice standardowej debaty publicznej. Nie chodzi tu już wyłącznie o spór dotyczący kierunków działań, ale o fundamentalną ocenę kompetencji głowy państwa do prowadzenia gry na arenie międzynarodowej.

Były minister w ostrych słowach o prezydencie

Czym prezydent Nawrocki naraził się na tak brutalną recenzję? Jacek Czaputowicz w swojej diagnozie odnosi się do konkretnych decyzji i deklaracji głowy państwa. Wskazuje między innymi na twarde stanowisko wobec Ukrainy, w tym zapowiedzi braku poparcia dla jej szybkiego członkostwa w Unii Europejskiej i NATO oraz zrównanie banderyzmu z nazizmem. Zdaniem byłego ministra taka polityka, choć ubrana w szaty obrony interesu narodowego, w rzeczywistości prowadzi do izolacji Polski, szczególnie w obliczu zmieniającej się układanki geopolitycznej i potencjalnego "resetu” na linii Waszyngton–Moskwa. Odnosił się bezpośrednio do sprzeciwu prezydenta Nawrockiego wobec członkostwa Ukrainy w NATO oraz względem uczestniczenia Polski w misji stabilizacyjnej w Ukrainie.

Ja to określę tak: pozycja prezydenta Polski, nie chcę tutaj obraźliwie tych słów użyć, ale jego rola, jego funkcja to jest taka funkcja pożytecznego idioty. Nie mówię o osobie, że jest idiotą, tylko o roli, która była już określona przez naukowców radzieckich za czasów Lenina, to znaczy działania na rzecz realizacji – wydaje się, że interesów Polski – a w rzeczywistości interesów, które służą zupełnie komu innemu – mówił.

To w tym kontekście padły słowa, które zelektryzowały media. Czaputowicz stwierdził wprost, że stanowisko prezydenta jest marginalizowane, a on sam odgrywa rolę “pożytecznego idioty”. Były szef MSZ wyjaśnił, że definicja ta nie dotyczy intelektu, lecz sytuacji, w której ktoś ”nieświadomie wpisuje się w interesy innych”, w tym przypadku Władimira Putina. Według profesora antyukraińska retoryka Warszawy, przy jednoczesnym braku realnej alternatywy sojuszniczej, sprawia, że Polska staje się łatwym celem w grze mocarstw. Dyplomata zarzucił Nawrockiemu, że jego działania, choć zapewne intencjonalnie patriotyczne, w praktyce mogą służyć rosyjskiej strategii dzielenia Zachodu i osłabiania wschodniej flanki NATO. Oskarżenie o bycie nieświadomym narzędziem w rękach Kremla to jeden z najcięższych zarzutów, jakie można postawić urzędującemu prezydentowi.

Zobacz też: Nietypowe sceny na antenie TVP Info. Polityk wręczył prowadzącym prezent

Odpowiedzialność karna za znieważenie głowy państwa?

Wypowiedź Jacka Czaputowicza natychmiast wywołała dyskusję o granicach debaty publicznej i odpowiedzialności karnej. W Polsce wciąż obowiązuje artykuł 135 Kodeksu karnego, stanowiący relikt prawny rzadko spotykany w zachodnich demokracjach. Zgodnie z § 2 tego przepisu: "Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”. Choć w praktyce sądy rzadko orzekają kary bezwzględnego więzienia, sam fakt istnienia takiego zapisu daje prokuraturze potężne narzędzie do ścigania krytyków głowy państwa.

Pytanie brzmi, czy nazwanie prezydenta "pożytecznym idiotą” w kontekście analizy politologicznej wyczerpuje znamiona zniewagi. Linia obrony Czaputowicza jest jasna: użył on terminu z zakresu nauk politycznych, przypisywanego Leninowi, by opisać mechanizm działania, a nie by obrazić osobę Karola Nawrockiego. Eksperci prawni mogą być jednak podzieleni. Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że prezydentowi należy się szczególny szacunek ze względu na majestat Rzeczypospolitej, którą uosabia.

W praktyce jednak granica między dopuszczalną, nawet ostrą krytyką polityczną a bezprawnym znieważeniem bywa wyjątkowo płynna. Sądy, rozpatrując podobne sprawy, często odwołują się do kontekstu wypowiedzi, jej celu oraz charakteru debaty, w której padła. Jeżeli dana fraza pełni funkcję analityczną, a nie obelżywą, może zostać uznana za mieszczącą się w ramach wolności słowa, zwłaszcza gdy dotyczy osoby publicznej, której działania podlegają ocenie obywateli i komentatorów życia publicznego.