Rewolucja w urlopach już od stycznia. Zmiany obejmą miliony Polaków

Nowe przepisy o urlopie od 2026 roku. Kto i na jakich zasadach zyska?

Od 1 stycznia 2026 roku w życie wchodzą przepisy, które całkowicie przebudowują sposób liczenia stażu pracy potrzebnego do uzyskania urlopu wypoczynkowego. Do tej pory kluczowe znaczenie miał wyłącznie okres zatrudnienia na umowie o pracę, co automatycznie wykluczało miliony osób pracujących na innych zasadach. Nowelizacja likwiduje tę barierę i zrównuje różne formy aktywności zawodowej.

Do stażu urlopowego będą wliczane nie tylko lata przepracowane na etacie, ale również okresy wykonywania pracy na umowach-zlecenie, prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej oraz zatrudnienia za granicą. Oznacza to realną zmianę dla dużej części rynku pracy. 

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z marca 2025 roku pokazują, że 1,39 mln osób pracowało wyłącznie na umowach cywilnoprawnych, a w Polsce funkcjonowało 2,8 mln aktywnych firm. Dla wielu z tych osób nowe przepisy oznaczają nie tylko więcej wolnego, ale wręcz pierwsze w życiu prawo do płatnego urlopu.

Ile dni wolnego w 2026 roku? Urlop, święta i konkretne wyliczenia

Największą zmianą jest możliwość łączenia różnych okresów aktywności zawodowej. Przykładowo, osoba z ośmioletnim stażem etatowym i czterema latami pracy na umowie-zlecenie będzie mogła wykazać łącznie 12 lat stażu. To automatycznie daje prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego rocznie. Do tego dochodzą kolejne ustawowe uprawnienia, takie jak dwa dni wolne z powodu działania siły wyższej oraz pięć dni na opiekę nad bliskimi.

Rok 2026 przyniesie także korzystny układ kalendarza. Pracownicy będą mieli do dyspozycji 14 dni ustawowo wolnych od pracy. Dwa z nich przypadną w sobotę – 15 sierpnia oraz 26 grudnia – co oznacza możliwość odebrania dnia wolnego w innym terminie. Cztery święta wypadną w niedzielę, bez dodatkowego dnia wolnego. 

Już początek roku sprzyja planowaniu odpoczynku, bo 1 stycznia wypada w czwartek, podobnie jak 6 stycznia. W ciągu roku wolne dni, takie jak 1 maja, 4 czerwca (Boże Ciało), 11 listopada, Wigilia oraz oba dni Bożego Narodzenia, pozwolą na łączenie urlopu z weekendami i tworzenie dłuższych przerw od pracy.

Krótszy czas pracy i kontrola umów. Co zmieni się dla pracowników

Zmiany w prawie idą w parze z nowymi trendami na rynku pracy. Coraz popularniejsze stają się tzw. mikro urlopy, trwające od jednego do trzech dni. Analizy pokazują, że aż 94 proc. nieobecności w marcu, maju i grudniu to właśnie krótkie przerwy, które pracownicy wykorzystują na regenerację bez konieczności długiego planowania.

Firmy coraz częściej oferują też niestandardowe formy odpoczynku. W praktyce oznacza to dodatkowe dni wolne m.in. na adaptację nowego zwierzęcia, urlopy związane ze zdrowiem psychicznym, czas wolny po zakończeniu ważnych projektów, urlopy menstruacyjne czy możliwość udziału w wolontariacie pracowniczym. 

Równolegle planowane są zmiany zwiększające ochronę zatrudnionych. Państwowa Inspekcja Pracy ma otrzymać prawo do samodzielnego przekształcania umów cywilnoprawnych w etatowe, jeśli charakter wykonywanej pracy spełnia warunki stosunku pracy. To oznacza większą stabilność dla pracowników i dostęp do pełnego pakietu uprawnień.

Od 1 stycznia 2026 roku rusza także pilotaż Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dotyczący skróconego czasu pracy. W programie bierze udział 90 pracodawców, w tym ponad 30 samorządów. Uczestnicy testują różne modele – od wolnych piątków, przez siedmiogodzinny dzień pracy, po wydłużone urlopy. 

Na wdrożenie rozwiązań można było otrzymać nawet 1 mln zł wsparcia, a testy potrwają do końca 2026 roku. Jednocześnie pracodawcy muszą pamiętać, że niewykorzystany urlop wymaga wypłaty ekwiwalentu, a zaniedbania w tym zakresie mogą skutkować karami sięgającymi 30 tys. zł. Wszystko wskazuje na to, że 2026 rok znacząco zmieni podejście do pracy i odpoczynku w Polsce.