Wzrost ubóstwa w Polsce. Raport ujawnia najgorsze dane od dekady
Ponad 2,5 miliona Polaków znalazło się w skrajnym ubóstwie, a liczba osób żyjących poniżej minimum socjalnego przekroczyła 17 milionów. Tak alarmujące dane prezentuje najnowszy raport EAPN Polska za rok 2023. Sytuacja jest najgorsza od 2015 roku, a najbardziej dotknięte są dzieci, seniorzy i osoby z niepełnosprawnościami.
Dramatyczny wzrost skrajnej biedy w Polsce
Raport "Poverty Watch 2024" ujawnia, że liczba osób żyjących poniżej minimum egzystencji wzrosła z 1,7 miliona w 2022 roku do 2,5 miliona w 2023 roku. Minimum egzystencji to próg, poniżej którego zagrożone jest podstawowe funkcjonowanie człowieka ze względu na brak środków na jedzenie, mieszkanie czy leki. To najgorszy wynik od prawie dekady, co wskazuje na poważne pogorszenie sytuacji ekonomicznej najuboższych.
Drastyczne wzrosty ubóstwa skrajnego i sfery niedostatku powinny wstrząsnąć społeczeństwem i politykami. Celem jest całkowite wyeliminowanie ubóstwa skrajnego oraz znaczne ograniczenie sfery wykluczenia społecznego - wskazuje EAPN Polska w swoim raporcie.
Szczególnie niepokojący jest wzrost skrajnego ubóstwa wśród dzieci, gdzie odsetek wzrósł do 7,6 proc., co oznacza ponad 500 tysięcy najmłodszych żyjących w ekstremalnej biedzie. Wśród seniorów sytuacja również się pogorszyła; odsetek osób starszych w skrajnym ubóstwie wzrósł do 5,7 proc., czyli około 430 tysięcy osób.
Najbardziej narażone grupy społeczne
Przerażająco prezentują się dane dotyczące wzrostu bezdomności wśród dzieci. Liczba najmłodszych dotkniętych tym zjawiskiem wzrosła aż o 54 proc. co oznacza nawet 30 tys. osób. Autorzy raportu zwracają uwagę, że napływ uchodźców z Ukrainy mógł wpłynąć na te statystyki, jednak wiele osób nie zostało uwzględnionych w oficjalnych danych.
Wzrost ten wynika w dużej mierze z danych dotyczących dzieci z Ukrainy, co jest kluczowym czynnikiem w dyskusji na temat bezdomności w 2024 roku. Jak to możliwe, że napływ milionów uchodźców z Ukrainy od lutego 2022 r. nie spowodował dramatycznego wzrostu bezdomności? Odpowiedź jest prosta: duża część uchodźców, którzy faktycznie są bezdomni, nie została uwzględniona w badaniu przeprowadzonym przez Ministerstwo - tłumaczą autorzy raportu.
Gospodarstwa domowe z osobami niepełnosprawnymi odnotowały wzrost ubóstwa z 6,7 proc. do 9 proc., co pokazuje, że najbardziej wrażliwe grupy są najbardziej dotknięte kryzysem. Wśród seniorów doszło do wzrostu z 3,9 proc. do 5,7 proc. - czyli w liczbach bezwzględnych to 430 tys. osób. Z kolei ubóstwo energetyczne również stanowi poważny problem; dotyka ono 19 proc. społeczeństwa, co oznacza, że 6,6 miliona osób nie stać na odpowiednie ogrzanie swojego mieszkania.
Wezwanie do pilnych reform
EAPN Polska podkreśla konieczność wprowadzenia natychmiastowych reform w systemie zabezpieczenia społecznego. Organizacja ta uważa, że w pierwszej kolejności należy uporządkować system świadczeń i zwiększyć jego efektywność.
W ubiegłym roku ostrzegaliśmy, że połączenie słabych wyników gospodarki i nadal wysokiej inflacji, przy jednoczesnym braku zmian w wysokości świadczeń społecznych i kryteriów uprawniających do nich, spowoduje drastyczne pogorszenie wskaźników ubóstwa — mówi dr hab. Ryszard Szarfenberg, przewodniczący EAPN Polska.
Zdaniem ekspertów niezbędna jest m.in. automatyczna coroczna waloryzacja świadczenia wychowawczego, świadczeń rodzinnych i z pomocy społecznej jako stała "tarcza antyinflacyjna" dla najbiedniejszych. Potrzebne też jest wprowadzenie spójnego systemu kryteriów dochodowych dla różnych świadczeń, opartego na realnych kosztach życia, uwzględniających również wydatki na uczestnictwo w społeczeństwie i w rynku pracy.
