Zaginęły miliardy złotych. Członkowie zarządu PKN Orlen usłyszeli poważne zarzuty
Prokuratura Regionalna w Warszawie ogłosiła poważne zarzuty wobec dwóch byłych członków zarządu spółki ORLEN Trading Switzerland GmbH (OTS), Samera A. i Marcina O. Obaj są podejrzani o wyrządzenie znacznych szkód finansowych zarówno OTS Switzerland, jak i PKN Orlen. Skutki ich działań są porażające - kwota strat oszacowana przez śledczych to ok. 1,5 miliarda złotych, co odpowiada 378 milionom dolarów. W wyniku tych działań koncern zmuszony był do korekty swoich wyników finansowych za rok 2023.
Audyt w PKN Orlen wykazał poważne naruszenia. Chodzi o miliardy złotych
Według prokuratury, między sierpniem a grudniem 2023 roku, podejrzani mieli zawrzeć trzy wyjątkowo niekorzystne kontrakty na zakup ropy naftowej. Orlen Trading Switzerland, jako podmiot zależny PKN Orlen , przekazał duże sumy pieniędzy na poczet dostaw ropy oraz produktów ropopochodnych. Jednak, jak wynika z relacji koncernu, surowce nigdy nie dotarły, a zaliczki, które spółka próbowała odzyskać, okazały się niemożliwe do wyegzekwowania - to doprowadziło do znacznych strat finansowych.
Wiosną 2024 roku nowe władze Orlenu informowały, że bezskutecznie próbowały odzyskać środki od pośredników, którzy odmawiali wywiązania się z umów. Co więcej, zaliczki zostały wypłacone bez odpowiednich zabezpieczeń - co było rażącym naruszeniem standardów obowiązujących w branży paliwowej. Tym bardziej niepokojący jest fakt, że transakcje były realizowane z podmiotami, z którymi Orlen nigdy wcześniej nie współpracował.
Mimo przedstawienia zarzutów, prokuratura nie mogła ich formalnie ogłosić, ponieważ miejsca pobytu Samera A. i Marcina O. są nieznane. Prokurator Mateusz Martyniuk, rzecznik Prokuratury Regionalnej w Warszawie, poinformował, że sąd wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu obu podejrzanych na trzy miesiące od momentu ich zatrzymania. Brak możliwości kontaktu z nimi oraz podejrzenia, że obaj się ukrywają, sprawił, że prokuratura postanowiła wszcząć procedurę poszukiwań międzynarodowych, w tym także wydania listu gończego.
Wyniki audytów i kontrole w Orlenie
Sprawa ta jest jedynie częścią szerszych problemów, które nowy zarząd Orlenu zidentyfikował po przeprowadzeniu audytów w spółce. Od czasu odwołania z funkcji prezesa Daniela Obajtka w lutym 2024 roku, koncern przeszedł szereg kontroli obejmujących działalność od stycznia 2016 roku. Wyniki tych audytów są niepokojące - zarząd poinformował o skierowaniu do prokuratury już ośmiu zawiadomień, a w toku przygotowywane są kolejne. Zidentyfikowane straty wynoszą około 5 miliardów złotych, z czego część z nich związana jest bezpośrednio z działaniami zarządu pod przewodnictwem Obajtka.
Audytorzy zwrócili uwagę m.in. na szwajcarską spółkę OTS, w której doszło do licznych nieprawidłowości. W kwietniu 2024 roku Orlen był zmuszony dokonać odpisu na kwotę 1,6 miliarda złotych w rocznym raporcie finansowym, co związane było z niewłaściwym nadzorem nad działaniami spółki zależnej. Raport pokontrolny wykazał, że nadużycia miały miejsce także w procesach zakupowych, w szczególności przy budowie kompleksu Olefiny III w Płocku. Prokuratura bada obecnie, czy doszło do zmowy między przedstawicielami spółki a uczestnikami przetargu.
Kolejne z postępowań karnych dotyczy zaniżania hurtowych i detalicznych cen paliw poniżej cen rynkowych oraz bezprawnego uwolnienia zapasów strategicznych. Te działania miały kosztować spółkę ponad 3,5 miliarda złotych. Zarząd Orlenu wskazuje także na inne nieprawidłowości związane z wyborem dostawców usług prawnych, które nie były odpowiednio wyspecjalizowane. Te wątpliwe decyzje także będą przedmiotem śledztwa.
Wątpliwości budzi również działalność sponsoringowa i marketingowa Orlenu, a także wydatki Fundacji Orlen. Kontrole wykazały możliwe nadużycia, w tym nieuzasadnione darowizny oraz podejrzenia dotyczące fikcyjnego zatrudniania pracowników, których praca nie miała widocznych efektów.
Daniel Obajtek zadrwił z wyników audytu. Obwinia aktualną władzę
Były prezes Orlenu, Daniel Obajtek, skomentował wyniki audytów, określając je mianem "pseudoanaliz tworzonych na polityczne zlecenie". Obajtek bronił wyników swojej pracy, przypominając o rekordowych inwestycjach koncernu oraz wzrostach zysków w czasie jego kadencji. Zarzucał obecnemu zarządowi brak nowych inwestycji i nieudolne zarządzanie spółką.
Obajtek w swojej obronie przywołał dane finansowe Orlenu, wskazując na ponad 90 miliardów złotych zysków w latach 2016-2023 oraz inwestycje sięgające 94 miliardów złotych w tym samym okresie. Sugerował również, że obecne wyniki finansowe są wynikiem złej polityki zarządzania spółką, a nie faktycznych nieprawidłowości z czasów jego rządów.
Nowy zarząd Orlenu pod kierownictwem Ireneusza Fąfary stoi przed trudnym zadaniem - przywrócenia stabilności i zaufania do spółki po ujawnieniu licznych nieprawidłowości. Orlen, jako największa polska firma, ma ogromne znaczenie nie tylko dla krajowej gospodarki, ale także dla sektora energetycznego w Europie Środkowej. Kontynuacja audytów i śledztw ma na celu nie tylko wykrycie wszelkich nieprawidłowości poprzedniego zarządu, ale także wprowadzenie nowych standardów zarządzania, które zapobiegną podobnym sytuacjom w przyszłości.
Wnioski z trwających kontroli i śledztw będą kluczowe dla przyszłości koncernu, a także dla odbudowy jego reputacji na rynkach międzynarodowych. Tymczasem opinia publiczna bacznie obserwuje rozwój wydarzeń, a prokuratorskie zarzuty stawiane byłym członkom zarządu, takie jak Samer A. i Marcin O., mogą być jedynie wierzchołkiem góry lodowej, jeśli chodzi o nieprawidłowości w największej polskiej firmie.
