Niemiecka chemia z Polski. Jak producenci zarabiają na nieuważności konsumentów
Na pierwszy rzut oka wszystko jest okej. Porządne opakowanie z niemieckimi napisami i nazwami. Pomyśleć można by było: klasyczna chemia z Niemiec, nie budząca żadnych podejrzeń. Tylko dlaczego produkowana w Polsce? Oto jak rodzimi producenci stylizują swoje produkty na niemieckie.
A może nie zauważą?
W supermarkecie na alejce z chemią gospodarczą stoi kilkanaście produktów różnych producentów. Do wyboru, do koloru, od białego, do czarnego. Wśród nich płyny, zdawać by się mogło, niemieckie. Bo z napisami w języku niemieckim i flagą naszego zachodniego sąsiada.
Nawet z etykietą po niemiecku i kodem produktu EAN (znormalizowanym kodem kreskowym) sugerującym, że produkt został wyprodukowany w Niemczech. Tylko jedna rzecz nie pasuje. Napis "Made in EU”. Niemcy rzeczywiście są w Unii Europejskiej, ale skoro produkt ma być niemiecki, to dlaczego nie został wyprodukowany w Niemczech? Sprawdźmy.
Na tapet weźmy dwa produkty dwóch różnych producentów.
- ZOBACZ MATERIAŁ WIDEO LAURY MŁODOCHOWSKIEJ:
Żel do prania Der Washkoning
Na przedniej etykiecie niemieckie napisy: Neue Formel und neuer Duft, Eine Garantie fur saubere wasche ( Nowa formuła i nowy zapach, Gwarancja czystego prania). Na tylnej etykiecie napis Achtung (uwaga), opis produktu w językach: najpierw niemieckim, potem polskim i angielskim.
A także kod produktu zaczynający się od 426. Kody produktów z Niemiec to te od 400 do 440. Na dole etykiety widnieje napis "Made in EU”.
Producent to Clovin Germany. Na stronie internetowej producenta czytamy, że to producent niemieckiej chemii gospodarczej oraz środków czystości (w tym środków piorących) wysokiej jakości.
W zakładce "o nas”, widnieje: Clovin Germany wchodzi w skład Clovin Group, w której znajduje się aktualnie 9 spółek w całej Europie. Jako pierwsza zostaje wymieniona Clovin S.A z dopiskiem (główny zakład produkcyjny). Tymczasem Clovin S.A swoją siedzibę ma w Czyżewie, w województwie podlaskim.
Żel do prania Power Wash
Na przedniej etykiecie płynu widzimy niemiecką flagę na odblaskowym tle, napis Neu Qualitat - nowa jakość. Na odwrocie wszystko po niemiecku - instrukcja jak prać, i ostrzeżenie. Ponownie kod produktu sugerujący, że produkt pochodzi z Niemiec. Pod spodem napis, że płyn wyprodukowano w EU, adres do importera, ale nazwy producenta brak.
Jednak po wpisaniu nazwy produktu w wyszukiwarkę internetową od razu trafiamy na stronę producenta. Ku zdziwieniu - polskiego. Producentem Power Wash jest firma ZALCHEM Chemia Gospodarcza, która swoją siedzibę ma w Zwierzyńcu Pierwszym niedaleko Częstochowy.
W opisie firmy czytamy: "To renomowany polski producent profesjonalnych środków czystości, którego obecność na rynku datuje się od roku 1983. Nasza firma jest owocem prywatnego kapitału polskiego inwestora. Od samego początku działalności stawiamy na innowacyjność i jakość, co pozwoliło nam zyskać uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą”.
Na sprzedaży swoich produktów obie firmy zarabiają miliony. Firma CLOVIN S.A w 2023 roku miała 289,7 mln przychodu netto ze sprzedaży. Firma Zalchem w 2023 roku miała 85,3 mln przychodu netto ze sprzedaży.
Prawa konsumentów
Według Małgorzaty Rothert, Miejskiego Rzecznika Konsumentów, Urzędu M.St. Warszawy, konsument, w sytuacji, kiedy czuje się oszukany, może dochodzić swoich praw. - Jeżeli towar, który zakupił konsument jest niezgodny z umową, czyli nie posiada cech, o jakich zapewniał sprzedawca, to zgodnie z ustawą o prawach konsumenta, konsument ma prawo złożyć reklamacje.
Jak dodaje, możemy żądać wymiany, a jeżeli będzie to niemożliwe, odstąpić od umowy. Za niezgodność towaru odpowiada sprzedawca.
- Jeżeli wprowadził konsumenta w błąd, możemy mówić także o nieuczciwych praktykach rynkowych - czyli zaniechaniu podania informacji, albo podaniu nieprawdziwych informacji co do pochodzenia towaru. Konsument do producenta może zgłosić się tylko wtedy, kiedy dostanie gwarancję produktu - wyjaśnia.
O stylizowanie produktów na inne, niż są w rzeczywistości pytamy Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. - Wprowadzanie konsumentów w błąd co do pochodzenia produktu poprzez stosowanie symboli, kolorystyki, napisów lub grafik związanych z określonym krajem (np. Niemcami), podczas gdy produkt nie został tam faktycznie wyprodukowany, może zostać zakwalifikowane jako nieuczciwa praktyka rynkowa - tłumaczy nam Bartosz Klimczuk z Zespołu Prasowego UOKiK.
“Trzeba jednak dodać” - precyzuje - “że samo stylizowanie produktu tak, aby wywołać skojarzenia z określonym krajem, nie jest zabronione”.
- Wprowadzenie na rynek produktu imitującego znaną markę może być traktowane jako oszustwo. W przepisach prawa jest to definiowane jako celowe wprowadzanie konsumentów w błąd co do pochodzenia, jakości lub cech produktu. Sankcje przewidziane w takich przypadkach obejmują grzywny, ograniczenie wolności, a nawet karę pozbawienia wolności. W przypadku działania na większą skalę lub osiągania znacznych korzyści majątkowych kary te mogą być zaostrzone - odpowiada Bartosz Klimczuk.
Jak tłumaczy, na opakowaniach detergentów powinny znajdować się takie informacje jak: nazwa i nazwa handlowa produktu oraz kontakt do producenta: adres, numer telefonu lub adres e-mail.
Dane teleadresowe są niezbędne w przypadku np. wystąpienia sytuacji zagrażającej zdrowiu lub życiu konsumenta, w celu uzyskania szczegółowych informacji na temat wszystkich składników. Dodatkowo powinien być umieszczony adres strony internetowej, na której można zapoznać się z wykazem składników.
- Ponadto, prawidłowe oznakowanie zakłada podanie w języku polskim zawartości składników, instrukcji użycia, informacji o specjalnych środkach ostrożności, jeśli są wymagane oraz wskazówek dotyczących zalecanych ilości lub sposobu dozowania produktu. W przypadku detergentów do prania konieczne jest również podanie liczby standardowych wsadów pralki w przypadku prania energicznego i delikatnego na jaką starczy ilość produktu w opakowaniu - tłumaczy. Co może zatem zrobić konsument, który uważa, że opakowanie produktu wprowadza w błąd?
- Może zawiadomić UOKIK. W sprawach indywidualnych, np. dotyczących złożenia reklamacji i indywidualnych roszczeń powinien zwrócić się o bezpłatną pomoc do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów. Rzecznik może wesprzeć konsumenta w dochodzeniu roszczeń, udzielić profesjonalnej porady oraz wstąpić do sprawy w jego imieniu, zwracając się do sprzedawcy lub producenta z prośbą o wyjaśnienia lub naprawienie szkody - mówi Bartosz Klimczuk.
Jak tłumaczy jeszcze, Inspekcja Handlowa jest kolejnym organem, do którego konsument może zgłosić podejrzenie naruszenia przepisów. Inspekcja przeprowadza kontrole jakości i zgodności oznakowania towarów, w tym poprawności informacji o kraju pochodzenia. - Może także nakazać poprawę oznakowań lub wycofanie produktu z rynku, jeśli potwierdzi, że produkt jest niewłaściwie oznakowany - dodaje Bartosz Klimczuk.
Zachodnie = lepsze?
Zdaniem socjologa Marcina Jóźki z pracowni Lokalne Badania Społeczne, żeby zrozumieć, skąd bierze się zainteresowanie konsumentów produktami z Zachodu, należy sięgnąć do lat 80. i 90. ubiegłego wieku.
- Wspólnie z grupą badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego przez wiele lat prowadziliśmy badania stereotypów narodowych. W tych pomiarach Polacy przypisywali Niemcom pozytywne cechy związane z organizacją pracy, solidnością i jakością. To kraj, który ma bogate tradycje przemysłowe, tradycję innowacyjności technologicznej i silne marki. Dzięki temu niemieckie produkty często postrzegane są przez Polaków właśnie przez pryzmat wysokiej jakości - opowiada nam.
Dodaje, że jednocześnie tamtejsze firmy od wielu lat skutecznie działają marketingowo, wzmacniają reputację swoich produktów, pozycjonując je jako te z „wyższej półki”, z kategorii premium. W ten sposób podtrzymywany jest niemiecki mit, który wpływa na wybory konsumenckie Polaków po dziś dzień.
- Zgodnie z ogólnodostępną wiedzą, badaniami rynkowymi i testami konsumenckimi, produkty chemiczne z Niemiec są postrzegane przez nas jako produkty wysokiej jakości, wydajne, skuteczne i na pewno lepsze od polskich. A jednocześnie znamy przecież przykłady na to, że analogiczne produkty tej samej marki na rynku niemieckim rzeczywiście mogą być wyższej jakości niż sprzedawane w Polsce - wyjaśnia.
Jak tłumaczy socjolog, mamy jednak do czynienia głównie z "efektem kraju pochodzenia”. Sytuacją, w której wizerunek państwa, z którego pochodzi określone dobro, wpływa na postawy odbiorców oraz ich zachowania nabywcze.
- Na rynku zmieniają się zwyczaje konsumenckie, natomiast wydaje się, że efekt niemieckiej chemii jest tak mocno zakorzeniony w polskiej świadomości, że będzie widoczny w perspektywie wielu lat. Na stereotypach można skutecznie zarabiać, zwłaszcza, że zmiana stereotypu jest procesem powolnym. I tak reklamowanie produktu jako niemiecki może być bardziej korzystne biznesowo. Prawdopodobnie pozycjonowanie się jako produkt polski w tej branży wiązałoby się ze zbyt dużym ryzykiem - zastanawia się.
O jakość niemieckiej i polskiej chemii pytamy Piotra Kolucha, eksperta ds. jakości towarów, z Fundacji Pro-Test.
- Jeszcze kilka lat temu proszki do prania dostępne w Polsce były mniej skoncentrowane niż za naszą zachodnią granicą. Miały dużo wypełniaczy i mało składników aktywnych. Zachodnie, niemieckie proszki były mocno skoncentrowane, przez co już niewielka ich ilość prała skuteczniej. To jedna z przyczyn, dla której Polacy w tęsknocie za Zachodem postrzegali niemieckie produkty jako lepsze jakościowo od polskich. Mimo że po transformacji ustrojowej zyskaliśmy dostęp do zachodnich produktów, wciąż pokutuje przekonanie o wyższości niemieckiej chemii nad polską. Myślę, że ono szybko się nie zmieni - tłumaczy.
Napisaliśmy do firm Clovin i Zalchem z prośbą o kartę charakterystyki produktu, ale do dnia publikacji nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Podobnie, jak od sieci handlowych, które poprosiliśmy o odniesienie się do tego, czy mają świadomość, że sprzedają produkty, które mogą wprowadzać konsumentów w błąd.
