Ważna informacja ws. zastrzeżenia numeru PESEL. Kluczowe dwie sytuacje
Numer PESEL to jedna z najważniejszych danych osobowych, dlatego jego ochrona jest niezwykle istotna. Coraz więcej osób zastrzega PESEL w aplikacji mObywatel, co zwiększa bezpieczeństwo. Warto jednak wiedzieć, że są dwa ważne wyjątki, które mogą utrudnić zarządzanie zastrzeżeniem. O tym powinien wiedzieć każdy.
PESEL to unikalny numer identyfikacyjny w Polsce
Numer PESEL (Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności) to unikalny numer identyfikacyjny nadawany obywatelom Polski oraz niektórym cudzoziemcom mieszkającym na terenie kraju. Składa się z jedenastu cyfr, z których pierwsze sześć oznacza datę urodzenia, a ostatnia to cyfra kontrolna. W numerze zakodowana jest również płeć – kobiety mają cyfry parzyste, a mężczyźni nieparzyste na przedostatniej pozycji.
ZOBACZ: Złe informacje dla seniorów. Nie każdy dostanie czternastą emeryturę
PESEL jest bardzo ważny, ponieważ pozwala na jednoznaczną identyfikację osoby w różnych systemach administracyjnych i urzędowych. Wykorzystywany jest w wielu dziedzinach życia codziennego – przy zapisie do lekarza, w szkole, podczas załatwiania spraw w urzędach, przy podpisywaniu umów czy rozliczaniu podatków. Dzięki niemu instytucje publiczne mogą szybko i sprawnie odnaleźć dane konkretnej osoby, co ułatwia zarządzanie dokumentacją i świadczeniami. Posiadanie numeru PESEL jest obowiązkowe dla każdego obywatela Polski i kluczowe dla funkcjonowania w systemie administracyjnym państwa.
Jak zastrzec PESEL?
Jak wspominaliśmy, numer PESEL to jeden z najważniejszych elementów identyfikacyjnych w Polsce – przypisany każdemu obywatelowi, pozwala na szybkie i jednoznaczne rozpoznanie danej osoby w systemach państwowych, urzędowych czy finansowych. Ze względu na swoją wagę, PESEL pełni kluczową rolę m.in. w kontaktach z administracją publiczną, przy korzystaniu ze świadczeń zdrowotnych, usług bankowych, a także w wielu innych codziennych sytuacjach. Właśnie dlatego tak istotne jest, aby odpowiednio chronić ten numer – jego przejęcie przez niepowołane osoby może prowadzić do poważnych konsekwencji, jak np. wyłudzenie kredytu, podpisanie fałszywej umowy czy dokonanie oszustwa na nasze dane.
W odpowiedzi na rosnące zagrożenie przestępstwami tożsamości, państwo umożliwiło obywatelom samodzielne zastrzeganie numeru PESEL – czyli jego czasowe „zablokowanie” przed użyciem w sytuacjach takich jak wnioskowanie o kredyt czy zakup sprzętu na raty. Proces ten można dziś przeprowadzić niezwykle łatwo, dzięki nowoczesnej aplikacji mObywatel. Każdy mieszkaniec Polski posiadający PESEL może w aplikacji jednym kliknięciem zabezpieczyć swój numer, a w razie potrzeby – w równie prosty sposób cofnąć to zastrzeżenie. Cała procedura jest szybka, wygodna i dostępna zarówno na telefonie, jak i w wersji przeglądarkowej na komputerze.
Co ważne, zastrzeżenie zaczyna obowiązywać najczęściej natychmiast po zatwierdzeniu – co zwiększa nasze bezpieczeństwo i minimalizuje ryzyko nadużyć. Jednak warto mieć świadomość, że w niektórych przypadkach mogą wystąpić opóźnienia. Kiedy warto mieć to na uwadze?
Ograniczenia w zastrzeganiu numeru PESEL. Każdy powinien o tym wiedzieć
Zmiana statusu zastrzeżenia numeru PESEL nie może być dokonywana bez ograniczeń – system pozwala na jej wykonanie tylko raz na 30 minut. Oznacza to, że jeśli zdecydujesz się odblokować PESEL, ponowna modyfikacja (czyli np. ponowne zastrzeżenie) będzie możliwa dopiero po upływie pół godziny. Zasada ta działa w obie strony – każda zmiana, niezależnie od jej kierunku, wymaga odczekania tego samego minimalnego czasu. Taki mechanizm wprowadzono po to, aby zabezpieczyć system przed nadmiernym przeciążeniem oraz ograniczyć możliwość nadużyć związanych z ciągłym „przełączaniem” statusu numeru w krótkim czasie.
To jednak nie jest jedyny przypadek, w którym mogą wystąpić opóźnienia. Drugi, równie istotny wyjątek, dotyczy sytuacji, gdy planujemy wypłatę gotówki w banku w kwocie przekraczającej trzykrotność aktualnej pensji minimalnej, czyli obecnie ponad 12 tysięcy złotych. W takich przypadkach kluczowe jest, aby numer PESEL nie był w danym momencie zastrzeżony. Jeśli mimo wszystko spróbujemy zrealizować wypłatę przy aktywnym zastrzeżeniu, a dopiero później zdecydujemy się je wycofać – nawet dosłownie chwilę później – transakcja i tak zostanie automatycznie opóźniona o 12 godzin.
To oznacza, że wszelkie większe operacje finansowe wymagają wcześniejszego zaplanowania – najlepiej dzień przed wizytą w banku upewnić się, że PESEL jest już odblokowany. Działanie systemu w takim modelu ma swoje uzasadnienie: służy ochronie obywateli przed najczęściej spotykanymi formami wyłudzeń, jak oszustwa „na wnuczka”, „na policjanta” czy inne, które wykorzystują nagłość sytuacji i emocjonalne decyzje. Wprowadzenie 12-godzinnego buforu czasowego ma dać potencjalnej ofierze chwilę na refleksję i możliwość zorientowania się, że może mieć do czynienia z próbą oszustwa. W praktyce może to być właśnie ten moment, który ocali kogoś przed stratą dużej sumy pieniędzy – nawet jeśli wcześniej samodzielnie odblokował swój PESEL.
