Coraz bliżej rozszerzenia zakazu handlu. "Wrzutka" w ustawie o wolnej Wigilii
Wigilia jako dzień wolny od pracy to temat, który powraca jak bumerang i w ostatnim czasie wzbudza ogromne emocje -zarówno wśród pracowników, jak i przedsiębiorców oraz klientów. Kontrowersje budzi sposób, w jaki wprowadzono zmiany w przepisach. Nowelizacja ustawy o dniach wolnych od pracy, zaproponowana przez Lewicę, rozszerza zakres zakazu handlu.
Rozszerzenie zakazu handlu?
Dotychczas zakaz handlu w niedziele i święta obowiązywał przedsiębiorców w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Nowelizacja w obecnym kształcie usuwa zapis określający, do kogo stosuje się te przepisy. W efekcie zakazem handlu objęte byłyby także inne podmioty, takie jak:
- Związki wyznaniowe i Kościoły
- Fundacje i stowarzyszenia
- Koła gospodyń wiejskich
- Rolnicy sprzedający swoje produkty
Na problem zwróciło uwagę Biuro Legislacyjne Senatu, które w opinii do projektu wskazało, że zmiana zakresu podmiotowego nie była szczegółowo omawiana podczas obrad Sejmu. Z uzasadnienia projektu wynika, że intencją projektodawców była jedynie wolna Wigilia, a nie zmiana definicji podmiotów objętych zakazem handlu. To rodzi pytania, czy rozszerzenie zakazu było celowym działaniem, czy wynikało z pośpiechu legislacyjnego.
Wpadka czy celowe działanie?
Pojawienie się zmiany w pierwotnym projekcie Lewicy może sugerować, że jej autorzy byli świadomi potencjalnych konsekwencji, choć nie poruszali tego aspektu publicznie. Jak nieoficjalnie ustaliły media, nie ma pewności, czy rozszerzenie zakazu handlu było zamierzone. Eksperci prawni wskazują, że tempo procedowania projektu utrudniło szczegółową analizę jego potencjalnych skutków. Niektórzy komentatorzy nazywają proces legislacyjny "instrumentalnym traktowaniem prawa" i zarzucają brak konsultacji społecznych.
Eksperci są podzieleni co do tego, czy nowelizacja istotnie wpłynie na sytuację handlu w Polsce. Renata Juszkiewicz, prezeska Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji, uważa, że w praktyce zmiana może nie wprowadzić rewolucji. Definicja placówki handlowej w ustawie o zakazie handlu jest szeroka, a wiele z podmiotów, które teraz mogłyby zostać objęte zakazem, i tak rzadko prowadzi działalność handlową w Wigilię czy niedziele.
Przyjęta przez Sejm ustawa ustanawia Wigilię dniem wolnym od pracy dla wszystkich pracowników. Dotychczas praca tego dnia w sektorze handlu była możliwa do godziny 14:00, a decyzję o skróceniu godzin pracy podejmowali sami pracodawcy. W nowelizacji znalazły się jednak kontrowersyjne poprawki:
- Dodatkowa niedziela handlowa w grudniu - zgodnie z propozycją Koalicji Obywatelskiej trzy niedziele przed Wigilią będą handlowe, co wzbudziło sprzeciw m.in. Lewicy.
- Opóźnione wejście w życie ustawy - przepisy zaczną obowiązywać od 1 lutego 2025 roku, choć pierwotny projekt Lewicy zakładał wprowadzenie wolnej Wigilii już w 2024 roku.
Szybkie prace nad wolną wigilią to efekt nadchodzących wyborów?
Ustawa wywołała szeroką debatę publiczną. Wielu komentatorów wskazuje na brak konsultacji z pracownikami i przedsiębiorcami oraz zbyt szybkie tempo wprowadzania zmian. Krytycy, w tym dziennikarze i eksperci ekonomiczni, oceniają działania rządu jako populistyczne i ukierunkowane na zbliżające się wybory prezydenckie w 2025 roku. Zwracają również uwagę na fakt, że wiele firm już teraz traktuje Wigilię jako wyjątkowy dzień, dostosowując godziny pracy do potrzeb pracowników.
Obecnie nad ustawą pracuje Senat, który może:
- Przyjąć ustawę bez zmian - wówczas trafi ona do podpisu prezydenta
- Wprowadzić poprawki, które przywrócą pierwotny kształt ustawy, np. wykreślając zapisy o dodatkowej niedzieli handlowej
- Odrzucić ustawę w całości
Lewica zapowiedziała, że będzie dążyć do przywrócenia pierwotnej wersji projektu, która miała dotyczyć wyłącznie wolnej Wigilii, bez zmian w zakresie zakazu handlu.
