Obchody 800-lecia Ułusu Dżoczi: co mówią najnowsze badania historyczne
W tym roku Kazachstan świętuje 800. rocznicę powstania Ułusu Dżoczi. Ten okres w historii kraju jest nie tylko symbolem jego starożytnych korzeni, ale także przyciąga zainteresowanie naukowców i historyków z całego świata. W świetle tego znaczącego wydarzenia ponownie pojawia się potrzeba dogłębnego zbadania historii tego okresu, jego roli w rozwoju współczesnej kultury i państwowości.
Ułus Dżoczi - inaczej Złota Orda - to największe państwo średniowiecza, które istniało na rozległych terytoriach kontynentu euroazjatyckiego od Irtyszu po Dunaj. Dżoczi był najstarszym synem Czyngis-chana, założyciela Imperium Mongołów. Odegrał ważną rolę podczas panowania swojego ojca i aktywnie uczestniczył w kampaniach podboju. Dżyngis-chan władał rozległymi terytoriami, a jego potomkowie kontynuowali rządy w Ułusie przez wiele lat.
Dlaczego Kazachstan powinien studiować historię Ułusu Dżoczi?
Do tej pory historia Ułusu Dżoczi nie została wystarczająco zbadana, a wiele jej aspektów wymaga sprawdzenia. Na przykład istnieją znaczne sprzeczności między danymi radzieckimi a średniowiecznymi źródłami, co utrudnia stworzenie całościowego i dokładnego obrazu wydarzeń historycznych.
Informacje zawarte w książkach z czasów sowieckich są w dużej mierze sprzeczne z nowymi materiałami archiwalnymi. Na przykład źródła radzieckie zawierają informacje, że Ułus Dżoczi był podzielony na Uzbeków i Tatarów. Jednak zgodnie z wynikami współczesnych badań, takiego podziału nie było. Średniowieczni historycy nie dzielili mieszkańców Ułusu Jochi na Kazachów, Uzbeków i Tatarów. Dlatego informacje zawarte w podręcznikach historii wymagają rewizji – mówił Joo-Yup Lee z Uniwersytetu w Toronto podczas konferencji poświęconej 800. rocznicy powstania Ułusu Dżoczi, która odbyła się w Ałmaty.
Joo-Yup Lee uważa, że naród kazachski można uznać za głównego spadkobiercę plemienia wywodzącego się od chana Dżochiego.
O znaczeniu Ułusu Dżoczi mówił niedawno również prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew.
Ułus Dżoczi zajmuje ważne miejsce w tradycji państwowości Kazachstanu, ponieważ przeszłość, teraźniejszość i przyszłość naszego kraju są ściśle powiązane z jego dziedzictwem historycznym. Ważne jest, aby postrzeganie Złotej Ordy na świecie było nierozerwalnie związane z Kazachstanem - podkreślił prezydent Kasym-Żomart Tokajew.
Zauważył również, że geopolityczne dziedzictwo tej średniowiecznej potęgi posłużyło jako podstawa do powstania wielu państw euroazjatyckich, w tym Chanatu Kazachskiego.
Dlatego też przegląd danych historycznych jest ważnym krokiem w kierunku głębszego zrozumienia i obiektywnej oceny przeszłości. To nie tylko eliminuje istniejące sprzeczności, ale także przyczynia się do zachowania dziedzictwa kulturowego, wzmocnienia tożsamości narodowej, a także popularyzacji historii Kazachstanu na arenie międzynarodowej.
Jakie badania nad Ułus Dżoczi są obecnie prowadzone?
Obecnie w Kazachstanie prowadzone są różne projekty badawcze i inicjatywy mające na celu zbadanie historii Ułus Dżoczi. Naukowcy i historycy pracują nad wypełnieniem luk w wiedzy i prezentują nowe interpretacje znanych faktów.
Historia Złotej Ordy jest badana od ponad wieku. Główną kwestią jest tutaj dostępność źródeł, możliwość ich kompetentnego tłumaczenia oraz prowadzenie prac naukowych. Pod tym względem w Kazachstanie wykonuje się wiele pracy. Ponadto na Kazachskim Narodowym Uniwersytecie Pedagogicznym Abaj otwarto nowy wydział - „Historia starożytnego i średniowiecznego Kazachstanu”. Dzięki temu młodzi naukowcy mogą teraz studiować historię swojego kraju i przodków z nowej perspektywy – poinformował Nurlan Atygaev, kierownik katedry starożytnej i średniowiecznej historii Kazachstanu na KazNPU.
Pod koniec maja na uczelni tej odbyła się międzynarodowa konferencja poświęcona 800. rocznicy powstania Ułusu Dżoczi zatytułowana „Ułus Dżoczi: historia, dziedzictwo i lekcje”. Spotkanie zgromadziło krajowych i zagranicznych naukowców, w tym przedstawicieli Rosji, Kanady, Japonii, Turcji i Niemiec.
Uczestnicy forum omówili m.in. kwestie historiografii Złotej Ordy, historii gospodarczej i kulturowej, geografii, doświadczenia dyplomatycznego Ułusów Dżoczi, roli chanów Złotej Ordy w stosunkach międzynarodowych w Eurazji. Jednym z celów konferencji była potrzeba stworzenia bazy naukowej do dalszych badań nad historią Ułusów Dżoczi.
Historia Ułusa z Dżoczi jest wyjątkowa na swój sposób, ponieważ jest to historia różnych kultur, ludów i religii. Złota Orda obejmowała całą środkową część Eurazji. Wiele instytucji Chanatu Kazachskiego zostało zapożyczonych właśnie z organizacji politycznej Złotej Ordy. Pod względem organizacji politycznej, konstrukcji wojskowej, a nawet ideologii państwowej, chanat kazachski stał się prawnym następcą Złotej Ordy – podkreślał podczas konferencji Nurlan Atygaev.
Nowe publikacje i serial
W lutym ukazała książka poświęcona Dżoczi. Jej autorem książki jest niezależny badacz Artem Aleksandrowicz Porsin. Jest to pierwsza książka o Dżoczi, poświęcona jego życiu i działalności politycznej w kontekście cenzury i propagandy politycznej działającej w Toluidach Imperium Mongołów. Książka opisuje jego narodziny i pochodzenie, relacje z ojcem, a także pokazuje rolę Dżocziego w mongolskiej ofensywie na Zachód, a także jego status spadkobiercy. Większość życia spędził na stepach Mongolii i Kazachstanu (1184-1225).
Obecnie przygotowywana jest również wielotomowa książka o historii Kazachstanu. W projekt zaangażowanych jest 5 instytutów naukowych, ponad 250 kazachstańskich i ponad 60 zagranicznych historyków. Wielotomowa publikacja będzie zawierać analizy materiałów z ponad 40 badań archeologicznych, około 300 publikacji z zakresu historii, archeologii i etnografii. Prace nad tą książką toczyły się również na forach międzynarodowych podczas szeregu konferencji naukowych, okrągłych stołów i seminariów metodologicznych.
Zainteresowanie zagranicznych naukowców w te prace wynika z kilku powodów. Po pierwsze, Ułus Dżoczi odegrał kluczową rolę w rozwoju regionu Eurazji, wpływając na procesy polityczne i kulturowe. Po drugie, badanie tego okresu pomaga zrozumieć, w jaki sposób różne kultury i ludy współdziałały i jednoczyły się, tworząc podstawy współczesnej różnorodności regionu. Po trzecie - dziedzictwo historyczne Ułusu Dżoczi stanowi ważny element historii świata, przyczyniając się do zrozumienia globalnych procesów historycznych.
Słynny historyk Karamzin twierdził, że Imperium Rosyjskie zapożyczyło swoją formę rządów i politykę od Złotej Ordy. Historia narodów Imperium Rosyjskiego i całej Eurazji jest ściśle związana z historią Ułusu Dżoczi. Państwowość Kazachstanu również wywodzi się ze Złotej Ordy. Chanat kazachski, który powstał na bazie Złotej Ordy, ma silne korzenie historyczne - stwierdził Abdullah Gundogdu, profesor Uniwersytetu w Ankarze, mówiąc o znaczącym wpływie Ułusu z Dżoczi na historię i procesy polityczne wielu państw tamtych czasów.
Międzynarodowy Instytut Studiów Azji Środkowej (IICAS) również wykazuje zainteresowanie historią Ułusu Dżoczi, publikując zbiorową monografię “Mauzoleum Dżoczi Chana: Historia badań”, napisaną przez międzynarodowy zespół autorów. Monografia przedstawia kompleksową analizę badań mauzoleum Dżoczi Chana (region Uljtau, Republika Kazachstanu) z epoki Złotej Ordy. Publikacja składa się z czterech rozdziałów i sześciu aneksów.
Wiadomo również, że Fundusz Inicjatyw Prezydenckich Dara we współpracy z Karga Seven Pictures przystąpił do tworzenia nowego hybrydowego serialu dokumentalnego. Powstanie sześć odcinków poświęconych życiu Jochi Khana. Przedstawią one etapy rozwoju Złotej Ordy przez pryzmat historii życia Dżoczi Chana. Produkcja dokumentu rozpocznie się jesienią tego roku w Kazachstanie i Turcji.
Materiał powstał na podstawie artykułu z agencji informacyjnej Kazinform
